محاسبه د سوداګرۍ ژبه ده.
تعریفونه:
۱.محاسبه: د سوداګریزو معاملاتو د ثبت ،ګروپ بندۍ ،لنډیز او نهایي راپور څخه عبارت ده.
۲.محاسبه: په یو شرکت،تصدۍ،
سازمان او سوداګریز دفتر کې د اقتصادي فعالیتونو افهام او تفهیم،لنډیز،لیکلو،
ثبت،درج او مالي اندازه کولو ته وایي.
¤مالي محاسبه:
(Financial.A)
په دې برخه کې ګټه او تاوان معلومېږي،مالي صورت حسابونه
(F.statement)
برابروي او د سوداګریز فعالیت خاوندانو،مدیرانو،
قرض لرونکو،دولتي نماینده ګیو او عامو خلکو لپاره ګټور معلومات وړاندې کوي.
¤دمحاسبې موخې:
۱.دسوداګریزو چارو مالي سوابق جوړول او ثبتول په منظم شکل.
۲.د مالي اړخ لرونکو چارو تشخیص.
۳.د شرکت،تصدي او سوداګریز فعالیت اقتصادي حالت معلومول.
۴. په پیسو سره ددغه معلوماتو د ارزښت اندازه.
۵.د سوداګریز فعالیت د بهرني او داخل محیط لپاره د معلوماتو تحلیل او ارزیابي.
¤دمحاسبې خواص:
۱.محاسبه ځانګړو دورو کې ثبت او تصفیه کېږي
(Periodicity).
۲.ګټه او زیان پرتله کوي.
۳.د شرکت،کاروبار...مالي جریانات په ښه شکل ثبت او ساتي ترڅو د اړتیا په وخت ترې استفاده وشي.
۴.د ټولو دورو لپاره د محاسبې روش یو شان او بې بدلونه ده.
۵.دمحاسباتو روڼوالی او ښکاره ثبت،چې عملآ منل شوی او د چا نظر پکې دخیل نه وي.
¤د محاسبې دندې:
۱.د قرض او دارایي اړوند ټول معلومات څرګندوي.
۲.د قرض او دارایي د ارزښت بدلون زیاتوالی او کموالی ښیي.
۳.پایلې لاسته راوړل.
۴.د تمام شوو لګښتونو او قیمتونو سنجش او هم په ذریعه یې د مخارجو او حاصلاتو تثبیت صورت نیسي.
۵.د تصدۍ داخلي کنترول او یوه تصدۍ له بلې سره پرتله کول.
۶.محاسبه ددولت په وړاندې د قوي دعوی د اثبات قدرت لري.
¤د محاسبې اصطلاحات:
۱.شتمني
Assets)):
د سوداګرۍ ټولو منابعو ته شتمني وایي لکه: ځمکه،عمارتونه،ماشینونه نقدې پیسې...او په ۳ ډوله دي.
الف:ثابته شتمني
(Fixed.A):
هغه لوازم او وسایل چې د زیاتې مودې لپاره ترې استفاده صورت نیولی شي لکه:ځمکه،تعمیر،ماشین...
ب:ګرځنده شتمني:
(Current.A)
هغه لوازم او وسایل چې له یو کال څخه په کمه موده کې پکې تغیر راځي لکه: نقدې پیسې،بانکي حسابونه،خرید...
ج:(Intangible.A)
غیرمادي شتمني:
فزیکي وجود نلري خو ولې ډېر اهمیت لري د ګټې او باور لپاره لکه:د چاپ حق،نیک نوم،تجارتي نشان...
۲.معامله
(Transaction):
یوه بهرنۍ پېښه ده او هره راکړه ورکړه چې سوداګرۍ کې په پیسو ترسره شي معامله ده.
۳.پېښه (Event)
یو نتیجه ده چې داخل یا خارجي وي
او په شتمني،پانګه او قرضو کې د تغیر وسیله ده.
۴.حساب Account
یو سیستماتیک ترتیب دی چې په خاص شتمني او پانګه باندې د معاملو یا نورو پېښو اثرات منعکسوي. د هر ډول شتمني،قرض،عاید،مصرف او پانګې لپاره جدا حسابونه جوړېږي.
۵.
Owner/proprietor
هغه شخص چې په سوداګرۍ کې یې پیسې په کار اچولې وي او د ګټې او تاوان مسؤل وي مالک بلل کېږي.
۶.Capital
په کار اچول شوو پیسو ته پانګه وایي.
۷.Drawings
کله چې مالک د خپل اړتیا لپاره له سوداګرۍ څخه پیسې واخلي برداشت بلل کېږي.
۸.Purchases
د خرڅلاو لپاره د توکو اخستو ته اخیستنې وایي.
۹.Purchases return
د اخستل شوو توکو بېرته ګرځول د هغه پلورونکو ته د اخیستنو واپس کول وایي.
۱۰.Sales:
د اجناسو او خدماتو خرڅول دي.
۱۱.Sales return
د خرڅ شوو توکو راګرځول سوداګري ته.
۱۲.تخفیف Discount
هغه پیسې چې د مالک لخوا دمال د اصلي پیعې څخه د معلومې % له مخې اخیستونکي ته پرېږدي.
۱۳.Commission
هغه حق الزحمه چې یو شخص یې بل شخص څخه دخدمت د اجرا په بدل کې اخلي.
۱۴. Expenses
د سوداګرۍ د موخې لپاره هره د پیسو ورکړه مصرف ده لکه: کرایه، معشات،ترانسپورت...
۱۵. Debetor
or account
receivable
هغه شخص یا واحد چې پیسې ترې حاصلېژي.
۱۶.Creditor or
A.Payable
هغه شخص یا واحد چې پیسې ورته ادا کېږي.
۱۷. Liabilities
قرضونه:د تېرو معاملو د پایلې مکلفیت دی چې په اداکولو یې اړوند واحد منابع له لاسه ورکوي.
۱۸.Profit,revenue
or income
: د سوداګرۍ پواسطه لاسته راغلې ګټه ده.
۱۹. Voucher
د یو معاملې لیکل شوي ثبوت یا سند ته رسید وایي.
۲۰.Goods/Merchandise
ټول هغه شیان چې د خرڅلاو لپاره اخستل شوي وي تجارتي توکي دي.
¤حقیقي او اسمي حسابونه
Real & nominal.A
د شتمنۍ،قرض او پانګې حسابونه حقیقي دي چې په بېلانس کې څرګندېږي او نه تصفیه کېږي او د عوایدو مصارفو او د منافعو د ویش
(Rating earning)
حسابونه اسمي دي چې د ګټې او تاوان حساب ته انتقالېژي او د هرې دورې په پای کې تصفیه او تړل کېږي.
¤د محاسبې مېتودونه:
۱.انګرېزي میتود حسابونه
a.personal
شخصي
b.real
حقیقي
c.nominal
اسمي
۲.امریکایي مېتود چې ترې استفاده کوو او پکې حسابونه په پنځه ډوله وېشل شوي دي. چې لومړني درې په
Balance sheet کې او پاتې دوه په Income statement
کې راځي.
A.د شتمنۍ حساب:
ټول با ارزشه توکي،ملکیتونه او منابع چې یو شرکت یې لري لکه:نقدې پیسې،شته اجناس،طلبات (A/R)
ونډې،تضمین،ځمکه،تعمیر،ماشین،شهرت...
B.د قرضو حساب
د برابرونکو لخوا ټولې هغه نقدي او قرض ادعاوې چې د شتمنۍ په حساب کې یې لري لکه:
دیون (A/P)،د بیلونو دیون B/P،د لګښت دیون E/P،د بانک څخه اخستنې،قرضونه...
C. Owner equity.A
د مالک د سرمایې حسابونه:هغه حق چې مالک یې د کاروبار په شتمنۍ کې لري.
D. دعوایدو حساب
ټولې هغه ګټې او اضافي پیسې چې حساب ته راځي لکه: سود،کمیشن او تخفیف.
E. دلګښتو حساب
ټولې هغه ورکړې او اخراجات چې د ګټې پلاس راوړو او د کار د پرمخ بیولو لپاره ترسره کېږي.
هېره دې نه وي چې دلته موږ د امریکایي سیستم حسابونه د جدول په بڼه په یو انځور کې ښودلي توجه مو غواړم.
¤د محاسبې اساسي مساوات:
ددوه اړخیزه محاسبې
Double entry
سیستم پر بنسټ د هر Debit لپاره باید Credit موجود وي او برعکس د پورته خبرې.چې دغه قاعده موږ د محاسبې اساسي معادلې ته راجع کوو:
Assets=laibilities+owner equity
¤د محاسبې په عمومي معادله د معاملاتو اغېزه:هره معامله یو یا څو اساسي عناصرو په حسابونو اغېزه لري
او دغه اغېزه په - او + علامو سره ښودل کېږي
دمثال په ډول که تجهیزات په نقدو واخستل شي نو دا معامله دوه ځایه اغېزه کوي
۱.شتمۍ حساب (تجهیزات) به زیات شي (+).
۲.د شتمنیو (نقدو)حساب به کم شي (-).
او همدارنګه که تجهیزات په قرض سره واخستل شي نو د دوه اړخیزه اغېزې له امله به هم د شتمنۍ(تجهیزات) او د قرضونو(A/P) په حساب کې زیاتوالی راشي یعنې په دواړو حسابونو دغه معامله + اغېزه لري.
¤د محاسبې دوران
Accounting cycle
* ژورنال Journal:د معاملاتو او حوادثو د ثبت لمړنی کتاب دی چې تاریخوار او مستند ډول سره په دې کتاب کې ثبت صورت نیسي چې بیا دغه ثبت ارقام لیجر ته نقلېږي.
* Ledger
د حسابونو کتاب دی او هر حساب پکې ځانګړې پاڼه لري.عمومي لیجر د ټولو شتمنیو،قرضو،پانګې،عوایدو او لګښتونو د حسابو څخه تشکیل ده.کومکي لیجرونه په عمومي لیجر کې د موجودو حسابو بفصیل څرګندوي.
*انتقال Posting
د ثبت د لومړنیو کتابونو څخه د لیجر اړوند حسابو ته د ارقامو او معلوماتو د انتقال جریان ته وایي.
*ازمایشي بیلانس
Tria.B
په لیجر کې ټولو پرانستل شوو حسابو او د هغوئ د بلانسو د لیست څخه عبارت دی.که دا د ژورنال څخه لیجر ته د ارقامو د انتقال او اصلاح وروسته ترتیب شي نو د ازمایشي اصلاح شوي بېلانس پنوم او که دحسابو د تړلو پس بیلانس ترتیب شي نو د حسابو د تړلو وروسته ازمایشي بیلانس ورته وایي.او دا په بل هر وخت کې هم ترتیب کېدای شي.
*اصلاحي معاملات
Adjusting entries
پدې خاطر چې د ټولو حسابو انتقال د محاسبوي اصولو په بنسټ شوی وي د محاسبوي دورې په پای کې اصلاحي معاملات صورت نیسي ترڅو یو دقیق مالي حساب ترتیب کړی شي.
*مالي حساب
Financial statements
حساب یا راپور چې د محاسبوي ارقامو جمع آوري، جدول بندي او آخرنی لنډیز منعکسوي.چې مالي حساب د څلور راپورو یا حسابو څخه تشکیل ده:
۱.د سنجش پاڼه
Balance sheet
دا دهرې دورې په پای کې د تصدۍ مالي وضع څرګندوي.
۲.د عوایدو راپور
Income statement
د دورې په جریان کې د رامنځته شوو معاملاتو د نتیجې اندازه څرګندوي.
۳.د پیسو د جریان حساب
Cash flow.S
ددورې په جریان کې د عملیاتو،پانګونې او مالي فعالیتونو په لړ کې د پیسو تهیه او استعمال څرګندوي.
۴.نه وېشل شوی مفاد
Retained earnings.S
د دورې د پیل څخه تر اخره د نه وېشل شوي مفاد حساب موازنه څرګندوي.
*7.د حسابونو تړم
Closing entries
یو جریان دی چې په لړ کې یې ټول اسمي یا موقت حسابونه بند او صفر ته تقرب کوي او نتیجه یې د شخصي پانګې حساب ته انتقال کېږي. دا جریان د لجر د تړلو، کتاب د تړلو او یا یواځې د تړلو (CLOSING) په نوم هم یادېږي.
وسلام لیکونکی
مجاهد "محمدخېل"
site:www.mujahid.ml
email:muhammadkhil@engineer.com
cell:+93785349822
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر