پښتو به څنګه لیکو؟

ﭘښﺘﻮ ﺑﻪ څﻨګﻪ ﻟﯿﮑﻮ ؟
ﺭﺍﻟﯧږﻭﻧﮑﯽ: ﻓﺮﯾﺪ ﺍﺣﻤﺪ ﻓﺮﺍﻫﻲ
ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﮊﺑﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﮐﻮﻝ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﺩﻱ ، ﺧﻮ
ﻟﯿﮑﻞ ﯾﯥ ﯾﻮ څﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﺩﻱ . ﺩﺍ ځﮑﻪ
ﭼﻲ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﮐﻲ څﻮ ډﻭﻟﻪ )ﯾﯥ ګﺎﻧﻲ (
ﺷﺘﻮﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻫﻐﻮﯼ ﺑﯥ ځﺎﻳﻪ
ﮐﺎﺭﻭﻝ ﺩ ﻟﯿﮑﻨﻲ ﻣﻄﻠﺐ ﺍړﻭﻱ . ﻧﻪ ﯾﻮﺍځﻲ
ﭘﻪ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﮐﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﺭﺍ ﻣﻨځ ﺗﻪ ﮐﻮﻱ
ﺑﻠﮑﻪ ﺩ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﻢ ﺍړﻭﻱ . ﺩﺩﯤ
ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﮐﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﺭﺍ ﻣﻨځ
ﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻌﻨﯽ ﺩ ﻟﯿﮑﻮﻧﮑﻲ
ﺩ ﺫﻫﻦ ﺳﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻟﻮﺳﺘﻞ ﺷﻲ ، ډﯾﺮﻩ
ﺯﯾﺎﺗﻪ ﺍړﯾﻨﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻫﺮﻩ )ﯼ ( ﭘﺮ ﺧﭙﻞ
ځﺎﯼ ﻭ ﮐﺎﺭﻭﻝ ﺷﻲ ،ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﯤ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ
ﺩ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺍﺭﺯښﺖ ﻻ ﺯﯾﺎﺕ ﻟﻮړ ﺷﻲ .
ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﮐﻲ ﭘﻨځﻪ ﯾﯥ ګﺎﻧﻲ ﺷﺘﻮﻥ ﻟﺮﻱ
ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺩﺍﺩﻱ:
ﯼ ، ﻱ ، ﯤ ، ۍ ، ﺉ
ﻟﻤړﯼ ﺑﯥ ټﮑﻮ ) ﯼ ( :
ﺩ ﻧﺎﺭﯾﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ،ﭘﻪ ﺻﻔﺘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﮐﺎﺭ
ﮐﻮﻟﻮ )ﻓﻌﻞ ( ﮐﻲ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺁﻭﺍﺯﮐﺎﺭﻭﻝ
ﮐﯿږﻱ ﻟﮑﻪ :
ﺳړﯼ ، ﺳﻮټﯽ ، ﺩﺑﻠﯽ ، ﻣﻨګﯽ ،
ګﻼﻟﯽ ،ﺑﭽﯽ ، ﺯﻣﺮﯼ ،ﻟﻮﯼ ، ﻧﺮﯼ ،
ﻻﻟﯽ ،ﺧټﮑﯽ ،
ﮐﺎﺑﻠﯽ ،ﮐﻨﺪﻫﺎﺭﯼ ،ﻫﺮﺍﺗﯽ ، ﻣﺰﺍﺭﯼ ﺍﻭ
ﺩﺍﺳﯽ ﻧﻮﺭ ....
ﺩﻭﻫﻢ څﻨګ ﭘﺮ څﻨګ ټﮑﻲ ﻟﺮﻭﻧﮑﯥ ) ﻱ ( :
ﭘﻪ ﺻﻔﺘﻮﻧﻮ ، ﮐﺎﺭ ﮐﻮﻟﻮ )ﻓﻌﻞ ( ﺍﻭ ﻧﺎﺭﯾﻨﻪ
ﺟﻤﻌﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﮐﻲ ﭘﻪ ﮐښﺘﻪ ﺁﻭﺍﺯﮐﺎﺭﻭﻝ
ﮐﯿږﻱ ﻟﮑﻪ :
ﺳړﻱ ، ﺳﻮټﻲ ، ﻣﻨګﻲ ،ﻧﺮﻱ ،
ﺧټﮑﻲ ،ﺗﻠﻠﻲ ﺩﻱ ، ﺭﺍﺑﻪ ﺳﻲ ، ﺭﺍځﻲ ،
ځﻲ ، ﺧﻮﺭﻱ ، ﭼﯿښﻲ ، ﮐﺎﻟﻲ ، ﺧﭙﻠﻮﻱ ،
ﺩﻭﺳﺘﻲ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯽ ﻧﻮﺭ ...
ﺩﺭﯾﻢ ﺳﺮ ﭘﺮ ﺳﺮ ټﮑﻲ ﻟﺮﻭﻧﮑﯥ ) ﯤ ( :
ﭘﻪ ښځﯿﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﺻﻔﺘﻮﻧﻮ ﮐﻲ ﭘﻪ ﺍﻭږﺩ
ﺍﻭ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺁﻭﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﻝ ﮐﯿږﻱ ﻟﮑﻪ :
ﺷﻠﻮﻣﺒﯥ ، ﭘټﺎټﯥ ، ﭘﺴﺘﯥ، ﺍﺩﯤ ، ﻣﺴﺘﯥ ،
ﺷﯿﺪﯤ ، ﻟﻨﺪﯤ، ﺧﻮﺭﯤ ، ځﯥ ، ﺭﺍځﯥ ،
ﺧﻮږﯤ، ﻭ ﻻړﯤ ، ، ﮐږﯤ ، ﺯﯾږﯤ ،
ﻭﺭﺳﺘﯥ ، ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯽ ﻧﻮﺭ ...
څﻠﻮﺭﻡ ﻟﮑۍ ﻟﺮﻭﻧﮑﯥ ) ۍ ( :
ﭘﻪ ښځﯿﻨﻪ )ﻣﻮﻧﺚ ( ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﮐﻲ ﭘﻪ ﻟږ ﺍﻭﺯﺩ
ﺁﻭﺍﺯ ﮐﺎﺭﻭﻝ ﮐﯿږﻱ ﻟﮑﻪ :
ﻫګۍ ، ﺑګۍ ، ډﻭډۍ ﮐﺎﺑﻠۍ، ، ﻧﺠﻠۍ ،
ﺳﭙﻮږﻣۍ ،ﻫﯿﻠۍ ، ګﻼﻟۍ، ﻣﺰﺍﺭۍ ، ﻧﺘﮑۍ ،
ﺟﻠﺒۍ ، ﺧﻮﺍﺭﮐۍ ، ﺧﻮﺭﮐۍ ،ﮐﻨﺪﻫﺎﺭۍ ،
ﻫﺮﺍﺗۍ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻲ ﻧﻮﺭ ...
ﭘﻨځﻢ ﻫﻤﺰﻩ ﻟﺮﻭﻧﮑﯥ ) ﺉ ( :
ﭘﻪ ﺟﻤﻊ ﻓﻌﻠﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﯾﻨﻪ ﮐﺎﺭﻭﮐﻮﻧﮑﻲ
ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﮐﻲ ﮐﺎﺭﻭﻝ ﮐﯿږﻱ ﻟﮑﻪ :
ښﻮﻭﻧﮑﺊ ، ځﻐﺴﺘﻮﻧﮑﺊ ، ﺭﺍ ﺗﻠﻮﻧﮑﺊ ،
ﺧﻮړﻭﻧﮑﺊ ، ﮊړﯾﺪﻭﻧﮑﺊ ، ﺍﻭ ﺭﻭﻧﮑﺊ ،
ګﻮﺭﺉ ،ﺍﻭﺭﺉ ، ځﺊ ، ﺭﺍځﺊ ، ﺣﺴﺎﺏ ﻭﺭ
ﮐﻮﺉ ، ﺣﺴﺎﺏ ﺍﺧﻠﺊ ، ﺣﺴﺎﺏ
ﻣﻨﺊ ،ﮐښﯧﻨﺴﺘﺊ ، ﻭﻻړﺉ ، ﺭﺍﻏﺊ ﺍﻭ
ﺩﺍﺳﯽ ﻧﻮﺭ ...
--------------
ﺍﻣﺮﯾﻪ ) ﺉ ( ﻟﮑﻪ: ﺭﺍﺳﺊ ، ﻭﻻړ ﺳﺊ !
ﮐښﻴﻨﺊ !.