کرنیز اقتصاد ، ترویج او توسعې څانګې اړوند مرتبط مضامین:
۱.کرنیز ترویج
۲.کرنیز اقتصاد اساسات
۳.کرنیز نباتات
۴.کرنیز اقتصاد انکشاف
۵.اداره او مدیریت
۶.غذا او تغذیه
۷.د سبو روزنه
۸.پلان جوړوونه
۹.پروژې مدیریت
۱۰.کلیوالي ټولنپوهنه
۱۱.کرنیزه احصایه
۱۲.کرنیزو معاملو مدیریت
۱۳.چرګانو روزنه
۱۴.غلې دانې
۱۵.ټولنپوهنې انکشاف
۱۶.کرنیز تکنالوجي انتشار
۱۷.کرنیز تولید اقتصاد
۱۸.زخیره او پروسس
۱۹.علمي تجربو طرحه
۲۰.احصایوي روش
۲۱.کرنیز بازاریابي
۲۲.صنعتي نباتات
۲۳.افاتو دفع
۲۴.کرنیز کوپراتیف
۲۵.طبیعي منابعو اقتصاد
۲۶.کرنیز تمویل مدیریت
۲۷.خاوري او اوبو ساتنه
۲۸.کرنیز سیاستونه
۲۹.فارم مدیریت.
لیکونکی:
مجاهد محمدخېل
اړیکو شمېره:
۰۰۹۳۷۸۵۳۴۹۸۲۲
برېښنالیک:
muhammadkhil@engineer.com
ویب سایټ:
www.mujahid.ml
وسلام_په احترام.
۱۳۹۴ دلو ۴, یکشنبه
۱۳۹۴ قوس ۲۵, چهارشنبه
۱۳۹۴ عقرب ۱۹, سهشنبه
صنعتی بوټی او آفاتو اوله برخه:
*پنبه:کورنی:
malvaceae
علمی نوم:
Gossipum spp
¤کرنېزی عملیی:
>خاوره:
Sand, Loam & alluial
(خړه)
لومړی باید ځمکه اماده شی او ۲-۳ ځله واړول شی او د جویچو په شکل وکرل شی چې د جویچو ترمنځ فاصله ۵۰-۶۰cm او د تخمو ترمنځ فاصله ۱۵-۲۰cm او تخم باید 2-5cm ژور وکرل شی.
¤کرلو مقدار: 25kg/jerb
تخم باید د کرلو وړاندی باید د ۲۱ ګرامه سیراسن د ۷ کیلو تخم سره معامله کوو
¤کرلو وخت د حمل له اول شروع تر ثور ۲۰ پورې.
¤سرې استعمال:د قطار په شکل د تخم سره یو ځای ورکول کیژی او یا هم کله چی بوټی شنه شی د بوټی بیخو ته ورکول کیژی او یوریا او بیا 15- 20kg/jerb.npk
¤اوبخور:هغه ځایونه چې د کلنی اورښت اندازه ی له ۱۶ انچ کم وی د پنبی لپاره مناسب ندی.او ابیاری ۱۶-۱۸ ورځو په وقفه ی ډول صورت نیسی.
ژورغالی چرو او Flad په شکل اوبه کیژی
¤:هرزه بوټو کنترول:کله چی نبات ۱۵-۲۰ سانتی لوړ شی باید رنګړی شی او بدشکله او خراب بوټی تری لرې شی.
د تخم کرلو وړاندې او وروسته د شنه کیدو د کلورو فینول او ډای فینول په واسطه ختمیژی
¤ناروغې:
>رېښو ورستیدنه
>د پاڼو ورستیدنه
¤اقتصادی اهمیت:
>د نړۍ ۵۶% الیاف جوړوی
>دانه یی ۲۰-۲۷ غوړی جوړوی
>کنجاړه ۴۰ سلنه پروتین لری.
¤مناسبه تودوخه 34c ده او پنبه بی تفاوته نبات ده چی د ورځو اوږدوالی او لنډوالی پری کوم تاثیر نلری.
¤بوټی 60-150cm طول لری وده یی محدوده ده یعنی د میوه نیولو وروسته وده نکوی.
>غدی یی دوه ډوله دی چې خارجی غدو ته شهدی غدی وایی او داخلی د ریښو پرته په نورو برخو کی تور رنګه غدی دی که لمر ته مخامخ شی انتوسیانین ترشح کوی او پنبه ورکوی او که لمر سره مخامخ نشی نو د
Gossypol
پنوم زهری ماده ترشح کوی که حیوانات ی وخوری د مرګ لامل کیژی.
>تیغ وهلو څخه تر ګل پوری ۵۰ ورځو ته ضرورت لری او ۲۰-۳۰ ورځو پوری ګل خلاصوی او ګل نه تر غوزې پوری ۴۰-۵۰ ورځو ته اړتیا لری.
>ګرده اچونه پنبه ۹۵ سلنه ځانی ګرده افشانی کوی.
>۱۱۰-۲۰۰ تخمی غوزی یو کیلو پنبه تولیدوی.
* چغندر:
دوه کلن نبات ده چې کورنی ی
chenopodaceae
او علمی نوم ی
Beta valgaris
ده.
¤ترکیب:د شخوند وهونکو لپاره
chal hatric acid
& oxalic acid
لری.هم
molases 2-3gilon/ton
لری چې الکول په جوړولو کی په کار وړل کیژی.
monoglutamic
جوړوی چی ددیګ خوند لپاره استعمالیژی.
او 227kg/ton تفاله وځی چی حیوان لپاره د غذا لپاره استعمالیژی.
۱۳-۱۴ سلنه قندی مواد لری.
¤خاوره:
loam,sandy loam
¤تودوخه:د ورځی ۱۶ ساعته رڼا ته ضرورت لری د تیغ لپاره تودوخه 6-7c ده.
¤ابیاری:چې د کلنی اورښت اندازه له ۴۵ سانتی کم وی ابیاری ته اړتیا لری او ۱۰-۱۵ ورځو وقفه ی ډول اوبه شی ټوله کی ۱۰ ځله باید اوبه شی.
¤تخم مقدار:د پاشان په طریقه ۲۰ کیلو په هکتار ده او دmonogerm په طریقه چې د هوږی پشان یو غوټه کرل کیژی نو بیا
6-9kg/h
ضرورت لری او د تخم شنه کیدو % ی ۷۵-۹۵ پوری ده.
¤سره:
urea 175kg/ha
DAP 175KG/HA
K2SO4 140Kg/ha
¤حاصل:
30-40ton/ha
¤رنګړی کول کله چې څلور پاڼېز شی.
¤کرنه ۱۳۱۹ کال راپدی خو په بغلان کې وکرل شو.
¤ورایټی:د ښه حاصل لپاره باید لاندی خواص ولری.
>ناروغی مقاومت
>توافق
>مونوجرم کرنه
>زیات قندی مواد
>په اول کال د ګل کولو خاصیت ونلری.
¤د شکری استحصال:
>چغندر د
gassettes
ماشین پواسطه ټوټه کوو.
>د ټوټو څخه شیره لاسته راوړو
>چونه ډوله کیمیاوی شیری سره یې یو ځای کوو چی د چغندر شیره تصفیح کړې.
> So2 سره یې بی رنګه کوو پس ددی عملیو له شربت څخه د بوری جوړښتونه منځته راځی
>د
granulator
ماشین پواسطه د بوری دانی بیلیژی.
*_ګنی:
کورنی:
Graminaceae
علمی نوم:
saccharum officinarum
ده ۶۲% فارمی کرل کیژی او نور وطنی.
Internode
یې ۵-۱۵ سانتی لویژی.
¤کرنیزی عملیې:
د قطارو ترمنځ فاصله وطن کې ۴۰ خو عمومی ۹۰-۱۲۰ سانتی وی چې واړه تراکتورونه پکې وګرځی.د بوټو ترمنځ فاصله ۲۰-۳۰ سانتی ده وطن کی د قلمو اوږدوالی ۳۰-۴۰ سانتی ده.د تخم ژوروالی ۸-۱۰ سانتی ده وطن کی د قلمو اندازه
4ton/hec
ده.
>ابیاری: ۱۵-۲۰ ورځو په وقفه یې ډول ابیاری کیژی او ۱۷ ځله باید آبیاری شی.
¤د قندو فیصدی
۷۵-۸۰ سلنه ده.
*_کچالو:
Family:
solanaceae
S/N:
Solanum tuberosum
یو کلن ده
¤ترکیب:
65-80% پوری نشایسته لری ،
Vit B & C
لری او یو کیلو کچالو ۸۳۳ کالوری انرژی لری.
وطن کی د امیر عبدالرحمن خان وخت کی راوړل شو او په کابل ،میدان،بامیان او غزنی کی کرل کیده.
¤تودوخه او پی ایچ:ساړه موسم نبات ده د خاوری اوسط حرارت 24c ده.
Ph=4.5-5.5
¤ورایټی:
وطن کی ۵۰ ورایټی کرل کیژی.
chandimukhi
هندی ورایټی وطن کی ښه نتیجه ورکړې او حاصل
30-40ton/hec
¤کرلو طریقه:
په دوه طریقو کرل کیژی.
>یو قطاره:دا ښه حاصل ورکوی د قطار ترمنځ فاصله ۷۰ او د چرو ژوروالی ۳۰ سانتی ده.
>دوه قطاره:
قطار ترمنځ فاصله ۱۲۵ او د چرو غوچوالی ۶۰ سانتی ده.
د تخم ژوروالی ۱۰ سانتی ده.
تخم کرلو کی دوه نقطې مهمې دی.
=>د کرلو وړ تخم باید ۵۰-۶۰ ګرامه وزن ولری.
=> او ۴.۵ سانته وزن باید ولری.
¤د تخم اندازه:په هکتار ځمکه کې شپږ زره ټوټی وکرو.
6000=875small &
1050big kg/H
¤سره:
حیوانی:
6-30ton/H
urea:
200Kg/h
Dap:
175 kg/h
K2So4:
175kg/h
¤ابیاری:اوسط ډول ۱۲ نه تر ۱۴ ورځو کې باید آبیاری شی.
*_تنباکو:
د سګرت سکولو لپاره د هندوانو مذهبی عنعنه ده.
Family:
solanaceae
s/n:
Nicotina tobacum
ساقی ۱۲۰-۱۸۰ سانتی لویږی او ۲۵ پاڼې لری.
نوټ:
Training
د شاخبری لپاره د نبات اماده کولو ته وای چې ۳ کاله په بر کې نیسی.زوجی یو کلن او د ګرم موسم نبات ده.
¤کر سیمه:
۱۰۰-۱۱۵ سانتی وی د کلنی اورښت اندازه او پی ایچ
۵.۵-۶.۵ او کلی خاوره مناسبه ده ځکه ډیر نیکوټین لری.
¤کرنیزی عملیی:
ددوه قطارو ترمنځ فاصله ۹۰-۱۲۰ سانتې او بوټو ترمنځ ۶-۳۰ سانتی.
=>سره:
Urea:
100kg/h
DAP/k2So4:
70/70kg/h
=>کرلو مقدار:
۴۵۰۰۰-۹۰۰۰۰ بوټی په هکتار کی کرل کیژی.
=>ودی موده:
۱۰۰-۱۲۰ ورځی ده
=>حاصل ټولول حاصل یې په دوه طریقو راټولیږی.
~Primary.method
چې پاڼې په تدریج پخیژی او شکیژی.
~Stack cutting
د ټولو پاڼو یو دم شکول او په کوټه کې په تار ځړول وچولو وخت کې ۱۰-۳۳% نیکوټین لری.
**افاتو دفع:
آفت هر ژوندی موجود چې د کرنیزو نباتاتو د زیان سبب وګرځی او وده کی یی تغیر راولی ،حاصل کم کړی افت ده.
او د حرارت ،رطوبت او نورو په شمول په لاندی ډولو دی.
۱.حشره:
غیرفقاریه حیوانات دی بدن یې له سر سینی او نس څخه جوړ ده درې جوړه پښی او بعضی کامله مرحله کی یو یا دوه جوړی وزرونه لری.
۲.فنګسونه:
کوچنی ژوندی موجودات دی چی د رنګ پګمنټونه،کلوروفیل،ریښی،پاڼې ،تنه او انتقالی انساج نلری.له هایفاوو جوړ دی.
۳.بکتریا:
واړه میکروسکوپی یو حجروی موجودات دی چې یواځی د سایتوپلازمی غشا پواسطه د باندی چاپیریال څخه بیلیژی او حجروی دیوال لری.
۴.ویروس:
هغه کوچنی موجودات دی چی د هستوی پروتینی زراتو (نیوکلوپروتین) څخه جوړ شوی او ژوندی حجرات اخته کوی او په همدی حجرو کی لویږی.
۵.نیماتود:
د حیواناتو د ډلی ده چی د ګردو چنجیو او مارماهی ته ورته چنجه پنوم یادیژی.
۶.عالی پرازیټی بوټی:
په نباتاتو پرازیتی او طفیلی ژوند کوی او تری تغذیه کوی او خساره اړوی لکه زیړکی.
۷.هرزه بوټی:نباتو ته زیان اړوی،حاصل کموی،او جنسیت او کیفیت خرابوی.
۸.عالی حیوانات:
ځینی آفتونه دی لکه الوتونکی،موږکان.
نوټ_پتوجن:
هغه مایکرو ارګانیزمونه چې نبات کی ناروغی رامنځه کوی.
¤د نباتی آفتو د مخنیوی لاری چاری:
>قانونی لاری چی د داخلی او خارجی قرنطین څخه عبارت ده.
>کرنیزی لاری:
_د کوربه بوټی له منځه وړل.
_کرنیز تناوب
_حفظ الصحه:لکه اخته بوټی ټولول او سوځول،د خاوری ساتنځای دیوالو او ظروفو پاکول.
_د نبات ودې لپاره ښه شرایط برابرول لکه مناسبه سره،آبیاری او بوټو فاصله.
>میخانیکی طریقه:جالۍ،تلک،رڼا استعمال او لاس پواسطه د افتو نیول وژل لکه ملخ نیول.
>فزیکی طریقه:لوړ او ټیټ حرات او شعاع څخه کار اخیستل کیژی.
>بیولوژیکی طریقه:مکاوم نبات نسلګیری،طبیعی دښمن ډیرول.
>کیمیاوی لاری:کیمیاوی درمل
>جنتیکی لاری:په نبات د جین نصبول چې دومره معمول نده.ارثی تغیر راوستل دی.
>I.P.M:
د امراضو او افاتو دو جانبه کنترول پدی کی د مخنیوی د څو لارو په ګډه استعمال ده.
¤د افت وژونکو شکلونه:کله چې نوری طریقی کار ونکړی بیا به درمل استعمالوو
>د پوډرو یا ګردو په څیر چی په پاڼو شبنم وی استعمالیژی.
>تعلیقی غلظت
>لمدیدونکی پوډر
> دانی په څیر
>فرار کونکی مواد
>محلولونه
>زهری طعامی.
¤افت وژونکو ډولونه د افت وجود ته د ننوتو له مخی:
>معدوی زهر:چی د خولی د لاری داخلیږی.
>تماسی زهرونه
>سیستمی زهرونه
>ګازی زهرونه:چی تنفسی سیستم ته ننوځی.
¤دځینو افت وژونکو لنډه پیژندنه:
>غیر سیستمی،تماسی او معدوی:
_Chloropyriphos
(durment,bradan,lorsban)
د حشراتو ته عصبی او تنفسی سیستم اغیزه کوی او انسان ته نیمه زهری دی.
_prophenophos:
(elite 500,DUE 250,Prochem)
حشرات او کنو کی تماسی او معدوی دی
_Malathion:
حشرات،کنی،ورږی او سپږی له منځه وړی که اوسپنی سره په تماس شی بیا اغیز نکوی.
>تماسی او معدوی:
_cypermethrin:
(cymbush,supper killer)
حشرات.
_deltamethrin:
حشرات
_carbaryl:
حشرات او کنی
_thiodane:
حشراتو اعصاب خرابوی او کنې.
>سیستمی:
_Imadaclopride:
for insect
_Dimethoate:
حشرات او کنې دوه یا دری اونیو لپاره فعال پاتی کیدی شی په غوجل کی د کورنی او حیوانی مچانو لپاره استعمالیژی.د شاتو مچیو لپاره په ګلانو وانه اچول شی چی ورته زهری دی.
>حشرات او کنی:
_diazinon:
تماسی معدوی او تنفسی
_meta systox:
ښه سیستمی او تماسی
-methyl parthion:
غیر سیستمی،تماسی
،تنفسی او معدوی.
>کنی:
-dicofol:
تماسی
>موږک
_Zinc phasphate
>کرنیز او زینتی بوټی
_diptrex(trichlorophone
>فنګس:
_zineb
_captan
_copper oxi chloride
_mancozeb:
سرطان احتمال زیاتوی او پوستکی تومور
_thiram:
تخم سره یو ځای استعمالیژی.
>هرزه بوټی:
_sodium salt 2.4.D(2.4.D Ethyl/ester.
¤د افت وزونکو د ساتنی مناسبی لاری:
باید پخپل اصلی کانتینر،لیبل،چی سر یی بند وی په نارمل هوا کی (40-90F) چیرته چی حیوانی او انسانی خوراکه،او هر ډول اوبه وجود ونلری.
په یو معلوم مشخص،وچ او د ماشومانو او غیر مسؤل اشخاصو محفوظ داسی زخیره ځای کی چی د لمر مستقیمه شعاع ورته ونه رسیژی زخیره او ساتل کیژې.
¤ددواپاشی هدایات:
۱_افت مقابل درملو انتخاب
۲_درمل اصلی لیبل ولری.
۳_د لیبل یا فنی شخصو د هدایاتو اړوند باید کافی او اړتیا وړ دوا استعمال شی.
۴_درمل شیندوکی باید فعال وی
۵.محلول شیندونکی باید د استعمال وړاندی پاک ووینځل شی
۶.درمل شیندوکی کس باید د دواپاشی وخت کی دستکشې،دوا شیندلو جامی،خولۍ،جرابې(موزی)،عینکی او ماسک استعمال شی.
۷.دوا پاشی وخت کی خوراک او څښاک ونشی
۸.دوا پاشی باید په باران او وریځ کی چی د اورښت احتمال وی ونشی
۹.دواپاشی باید سخت لمر کی ونشی،سهار وختی یا مازیګر ترسره شی
۱۰.دوا پاشی د باد په مخالف سمت ونشی
۱۱.ماشومان او حیوانات د دوا پاشی وخت کی د ساحی لرې ،یاده ساحه خلکو ته خطری معرفی شی ترڅو حیوانات ماشومان او لویان ورڅخه د درمل د نوعی په اساس څو ورځی د نبات او له حاصل څخه استفاده ونكړی.
۱۲.محلول شیدونکی باید د استعمال پس په اوبو پاک ووینځل شی
۱۳.پاتی او اضافی دوا او د دوا تش بوتل باید په مناسب ځای ۴۵-۵۰ سانتی په ژوروالی سره په ځمکه کی ښخ شی ترڅو ماشومان او حیوانات یې د خطر څخه وژغورل شی
۱۴.د دوا پاشی پس باید د کار جامی بدلی شی
۱۵. دوا شیندونکی
(Operator)
باید د دوا پاشی پس باید مخ،لاس او ټول بدن په صابون او اوبو ووینځل شی.
نور په بل ایمیل کې...
malvaceae
علمی نوم:
Gossipum spp
¤کرنېزی عملیی:
>خاوره:
Sand, Loam & alluial
(خړه)
لومړی باید ځمکه اماده شی او ۲-۳ ځله واړول شی او د جویچو په شکل وکرل شی چې د جویچو ترمنځ فاصله ۵۰-۶۰cm او د تخمو ترمنځ فاصله ۱۵-۲۰cm او تخم باید 2-5cm ژور وکرل شی.
¤کرلو مقدار: 25kg/jerb
تخم باید د کرلو وړاندی باید د ۲۱ ګرامه سیراسن د ۷ کیلو تخم سره معامله کوو
¤کرلو وخت د حمل له اول شروع تر ثور ۲۰ پورې.
¤سرې استعمال:د قطار په شکل د تخم سره یو ځای ورکول کیژی او یا هم کله چی بوټی شنه شی د بوټی بیخو ته ورکول کیژی او یوریا او بیا 15- 20kg/jerb.npk
¤اوبخور:هغه ځایونه چې د کلنی اورښت اندازه ی له ۱۶ انچ کم وی د پنبی لپاره مناسب ندی.او ابیاری ۱۶-۱۸ ورځو په وقفه ی ډول صورت نیسی.
ژورغالی چرو او Flad په شکل اوبه کیژی
¤:هرزه بوټو کنترول:کله چی نبات ۱۵-۲۰ سانتی لوړ شی باید رنګړی شی او بدشکله او خراب بوټی تری لرې شی.
د تخم کرلو وړاندې او وروسته د شنه کیدو د کلورو فینول او ډای فینول په واسطه ختمیژی
¤ناروغې:
>رېښو ورستیدنه
>د پاڼو ورستیدنه
¤اقتصادی اهمیت:
>د نړۍ ۵۶% الیاف جوړوی
>دانه یی ۲۰-۲۷ غوړی جوړوی
>کنجاړه ۴۰ سلنه پروتین لری.
¤مناسبه تودوخه 34c ده او پنبه بی تفاوته نبات ده چی د ورځو اوږدوالی او لنډوالی پری کوم تاثیر نلری.
¤بوټی 60-150cm طول لری وده یی محدوده ده یعنی د میوه نیولو وروسته وده نکوی.
>غدی یی دوه ډوله دی چې خارجی غدو ته شهدی غدی وایی او داخلی د ریښو پرته په نورو برخو کی تور رنګه غدی دی که لمر ته مخامخ شی انتوسیانین ترشح کوی او پنبه ورکوی او که لمر سره مخامخ نشی نو د
Gossypol
پنوم زهری ماده ترشح کوی که حیوانات ی وخوری د مرګ لامل کیژی.
>تیغ وهلو څخه تر ګل پوری ۵۰ ورځو ته ضرورت لری او ۲۰-۳۰ ورځو پوری ګل خلاصوی او ګل نه تر غوزې پوری ۴۰-۵۰ ورځو ته اړتیا لری.
>ګرده اچونه پنبه ۹۵ سلنه ځانی ګرده افشانی کوی.
>۱۱۰-۲۰۰ تخمی غوزی یو کیلو پنبه تولیدوی.
* چغندر:
دوه کلن نبات ده چې کورنی ی
chenopodaceae
او علمی نوم ی
Beta valgaris
ده.
¤ترکیب:د شخوند وهونکو لپاره
chal hatric acid
& oxalic acid
لری.هم
molases 2-3gilon/ton
لری چې الکول په جوړولو کی په کار وړل کیژی.
monoglutamic
جوړوی چی ددیګ خوند لپاره استعمالیژی.
او 227kg/ton تفاله وځی چی حیوان لپاره د غذا لپاره استعمالیژی.
۱۳-۱۴ سلنه قندی مواد لری.
¤خاوره:
loam,sandy loam
¤تودوخه:د ورځی ۱۶ ساعته رڼا ته ضرورت لری د تیغ لپاره تودوخه 6-7c ده.
¤ابیاری:چې د کلنی اورښت اندازه له ۴۵ سانتی کم وی ابیاری ته اړتیا لری او ۱۰-۱۵ ورځو وقفه ی ډول اوبه شی ټوله کی ۱۰ ځله باید اوبه شی.
¤تخم مقدار:د پاشان په طریقه ۲۰ کیلو په هکتار ده او دmonogerm په طریقه چې د هوږی پشان یو غوټه کرل کیژی نو بیا
6-9kg/h
ضرورت لری او د تخم شنه کیدو % ی ۷۵-۹۵ پوری ده.
¤سره:
urea 175kg/ha
DAP 175KG/HA
K2SO4 140Kg/ha
¤حاصل:
30-40ton/ha
¤رنګړی کول کله چې څلور پاڼېز شی.
¤کرنه ۱۳۱۹ کال راپدی خو په بغلان کې وکرل شو.
¤ورایټی:د ښه حاصل لپاره باید لاندی خواص ولری.
>ناروغی مقاومت
>توافق
>مونوجرم کرنه
>زیات قندی مواد
>په اول کال د ګل کولو خاصیت ونلری.
¤د شکری استحصال:
>چغندر د
gassettes
ماشین پواسطه ټوټه کوو.
>د ټوټو څخه شیره لاسته راوړو
>چونه ډوله کیمیاوی شیری سره یې یو ځای کوو چی د چغندر شیره تصفیح کړې.
> So2 سره یې بی رنګه کوو پس ددی عملیو له شربت څخه د بوری جوړښتونه منځته راځی
>د
granulator
ماشین پواسطه د بوری دانی بیلیژی.
*_ګنی:
کورنی:
Graminaceae
علمی نوم:
saccharum officinarum
ده ۶۲% فارمی کرل کیژی او نور وطنی.
Internode
یې ۵-۱۵ سانتی لویژی.
¤کرنیزی عملیې:
د قطارو ترمنځ فاصله وطن کې ۴۰ خو عمومی ۹۰-۱۲۰ سانتی وی چې واړه تراکتورونه پکې وګرځی.د بوټو ترمنځ فاصله ۲۰-۳۰ سانتی ده وطن کی د قلمو اوږدوالی ۳۰-۴۰ سانتی ده.د تخم ژوروالی ۸-۱۰ سانتی ده وطن کی د قلمو اندازه
4ton/hec
ده.
>ابیاری: ۱۵-۲۰ ورځو په وقفه یې ډول ابیاری کیژی او ۱۷ ځله باید آبیاری شی.
¤د قندو فیصدی
۷۵-۸۰ سلنه ده.
*_کچالو:
Family:
solanaceae
S/N:
Solanum tuberosum
یو کلن ده
¤ترکیب:
65-80% پوری نشایسته لری ،
Vit B & C
لری او یو کیلو کچالو ۸۳۳ کالوری انرژی لری.
وطن کی د امیر عبدالرحمن خان وخت کی راوړل شو او په کابل ،میدان،بامیان او غزنی کی کرل کیده.
¤تودوخه او پی ایچ:ساړه موسم نبات ده د خاوری اوسط حرارت 24c ده.
Ph=4.5-5.5
¤ورایټی:
وطن کی ۵۰ ورایټی کرل کیژی.
chandimukhi
هندی ورایټی وطن کی ښه نتیجه ورکړې او حاصل
30-40ton/hec
¤کرلو طریقه:
په دوه طریقو کرل کیژی.
>یو قطاره:دا ښه حاصل ورکوی د قطار ترمنځ فاصله ۷۰ او د چرو ژوروالی ۳۰ سانتی ده.
>دوه قطاره:
قطار ترمنځ فاصله ۱۲۵ او د چرو غوچوالی ۶۰ سانتی ده.
د تخم ژوروالی ۱۰ سانتی ده.
تخم کرلو کی دوه نقطې مهمې دی.
=>د کرلو وړ تخم باید ۵۰-۶۰ ګرامه وزن ولری.
=> او ۴.۵ سانته وزن باید ولری.
¤د تخم اندازه:په هکتار ځمکه کې شپږ زره ټوټی وکرو.
6000=875small &
1050big kg/H
¤سره:
حیوانی:
6-30ton/H
urea:
200Kg/h
Dap:
175 kg/h
K2So4:
175kg/h
¤ابیاری:اوسط ډول ۱۲ نه تر ۱۴ ورځو کې باید آبیاری شی.
*_تنباکو:
د سګرت سکولو لپاره د هندوانو مذهبی عنعنه ده.
Family:
solanaceae
s/n:
Nicotina tobacum
ساقی ۱۲۰-۱۸۰ سانتی لویږی او ۲۵ پاڼې لری.
نوټ:
Training
د شاخبری لپاره د نبات اماده کولو ته وای چې ۳ کاله په بر کې نیسی.زوجی یو کلن او د ګرم موسم نبات ده.
¤کر سیمه:
۱۰۰-۱۱۵ سانتی وی د کلنی اورښت اندازه او پی ایچ
۵.۵-۶.۵ او کلی خاوره مناسبه ده ځکه ډیر نیکوټین لری.
¤کرنیزی عملیی:
ددوه قطارو ترمنځ فاصله ۹۰-۱۲۰ سانتې او بوټو ترمنځ ۶-۳۰ سانتی.
=>سره:
Urea:
100kg/h
DAP/k2So4:
70/70kg/h
=>کرلو مقدار:
۴۵۰۰۰-۹۰۰۰۰ بوټی په هکتار کی کرل کیژی.
=>ودی موده:
۱۰۰-۱۲۰ ورځی ده
=>حاصل ټولول حاصل یې په دوه طریقو راټولیږی.
~Primary.method
چې پاڼې په تدریج پخیژی او شکیژی.
~Stack cutting
د ټولو پاڼو یو دم شکول او په کوټه کې په تار ځړول وچولو وخت کې ۱۰-۳۳% نیکوټین لری.
**افاتو دفع:
آفت هر ژوندی موجود چې د کرنیزو نباتاتو د زیان سبب وګرځی او وده کی یی تغیر راولی ،حاصل کم کړی افت ده.
او د حرارت ،رطوبت او نورو په شمول په لاندی ډولو دی.
۱.حشره:
غیرفقاریه حیوانات دی بدن یې له سر سینی او نس څخه جوړ ده درې جوړه پښی او بعضی کامله مرحله کی یو یا دوه جوړی وزرونه لری.
۲.فنګسونه:
کوچنی ژوندی موجودات دی چی د رنګ پګمنټونه،کلوروفیل،ریښی،پاڼې ،تنه او انتقالی انساج نلری.له هایفاوو جوړ دی.
۳.بکتریا:
واړه میکروسکوپی یو حجروی موجودات دی چې یواځی د سایتوپلازمی غشا پواسطه د باندی چاپیریال څخه بیلیژی او حجروی دیوال لری.
۴.ویروس:
هغه کوچنی موجودات دی چی د هستوی پروتینی زراتو (نیوکلوپروتین) څخه جوړ شوی او ژوندی حجرات اخته کوی او په همدی حجرو کی لویږی.
۵.نیماتود:
د حیواناتو د ډلی ده چی د ګردو چنجیو او مارماهی ته ورته چنجه پنوم یادیژی.
۶.عالی پرازیټی بوټی:
په نباتاتو پرازیتی او طفیلی ژوند کوی او تری تغذیه کوی او خساره اړوی لکه زیړکی.
۷.هرزه بوټی:نباتو ته زیان اړوی،حاصل کموی،او جنسیت او کیفیت خرابوی.
۸.عالی حیوانات:
ځینی آفتونه دی لکه الوتونکی،موږکان.
نوټ_پتوجن:
هغه مایکرو ارګانیزمونه چې نبات کی ناروغی رامنځه کوی.
¤د نباتی آفتو د مخنیوی لاری چاری:
>قانونی لاری چی د داخلی او خارجی قرنطین څخه عبارت ده.
>کرنیزی لاری:
_د کوربه بوټی له منځه وړل.
_کرنیز تناوب
_حفظ الصحه:لکه اخته بوټی ټولول او سوځول،د خاوری ساتنځای دیوالو او ظروفو پاکول.
_د نبات ودې لپاره ښه شرایط برابرول لکه مناسبه سره،آبیاری او بوټو فاصله.
>میخانیکی طریقه:جالۍ،تلک،رڼا استعمال او لاس پواسطه د افتو نیول وژل لکه ملخ نیول.
>فزیکی طریقه:لوړ او ټیټ حرات او شعاع څخه کار اخیستل کیژی.
>بیولوژیکی طریقه:مکاوم نبات نسلګیری،طبیعی دښمن ډیرول.
>کیمیاوی لاری:کیمیاوی درمل
>جنتیکی لاری:په نبات د جین نصبول چې دومره معمول نده.ارثی تغیر راوستل دی.
>I.P.M:
د امراضو او افاتو دو جانبه کنترول پدی کی د مخنیوی د څو لارو په ګډه استعمال ده.
¤د افت وژونکو شکلونه:کله چې نوری طریقی کار ونکړی بیا به درمل استعمالوو
>د پوډرو یا ګردو په څیر چی په پاڼو شبنم وی استعمالیژی.
>تعلیقی غلظت
>لمدیدونکی پوډر
> دانی په څیر
>فرار کونکی مواد
>محلولونه
>زهری طعامی.
¤افت وژونکو ډولونه د افت وجود ته د ننوتو له مخی:
>معدوی زهر:چی د خولی د لاری داخلیږی.
>تماسی زهرونه
>سیستمی زهرونه
>ګازی زهرونه:چی تنفسی سیستم ته ننوځی.
¤دځینو افت وژونکو لنډه پیژندنه:
>غیر سیستمی،تماسی او معدوی:
_Chloropyriphos
(durment,bradan,lorsban)
د حشراتو ته عصبی او تنفسی سیستم اغیزه کوی او انسان ته نیمه زهری دی.
_prophenophos:
(elite 500,DUE 250,Prochem)
حشرات او کنو کی تماسی او معدوی دی
_Malathion:
حشرات،کنی،ورږی او سپږی له منځه وړی که اوسپنی سره په تماس شی بیا اغیز نکوی.
>تماسی او معدوی:
_cypermethrin:
(cymbush,supper killer)
حشرات.
_deltamethrin:
حشرات
_carbaryl:
حشرات او کنی
_thiodane:
حشراتو اعصاب خرابوی او کنې.
>سیستمی:
_Imadaclopride:
for insect
_Dimethoate:
حشرات او کنې دوه یا دری اونیو لپاره فعال پاتی کیدی شی په غوجل کی د کورنی او حیوانی مچانو لپاره استعمالیژی.د شاتو مچیو لپاره په ګلانو وانه اچول شی چی ورته زهری دی.
>حشرات او کنی:
_diazinon:
تماسی معدوی او تنفسی
_meta systox:
ښه سیستمی او تماسی
-methyl parthion:
غیر سیستمی،تماسی
،تنفسی او معدوی.
>کنی:
-dicofol:
تماسی
>موږک
_Zinc phasphate
>کرنیز او زینتی بوټی
_diptrex(trichlorophone
>فنګس:
_zineb
_captan
_copper oxi chloride
_mancozeb:
سرطان احتمال زیاتوی او پوستکی تومور
_thiram:
تخم سره یو ځای استعمالیژی.
>هرزه بوټی:
_sodium salt 2.4.D(2.4.D Ethyl/ester.
¤د افت وزونکو د ساتنی مناسبی لاری:
باید پخپل اصلی کانتینر،لیبل،چی سر یی بند وی په نارمل هوا کی (40-90F) چیرته چی حیوانی او انسانی خوراکه،او هر ډول اوبه وجود ونلری.
په یو معلوم مشخص،وچ او د ماشومانو او غیر مسؤل اشخاصو محفوظ داسی زخیره ځای کی چی د لمر مستقیمه شعاع ورته ونه رسیژی زخیره او ساتل کیژې.
¤ددواپاشی هدایات:
۱_افت مقابل درملو انتخاب
۲_درمل اصلی لیبل ولری.
۳_د لیبل یا فنی شخصو د هدایاتو اړوند باید کافی او اړتیا وړ دوا استعمال شی.
۴_درمل شیندوکی باید فعال وی
۵.محلول شیندونکی باید د استعمال وړاندی پاک ووینځل شی
۶.درمل شیندوکی کس باید د دواپاشی وخت کی دستکشې،دوا شیندلو جامی،خولۍ،جرابې(موزی)،عینکی او ماسک استعمال شی.
۷.دوا پاشی وخت کی خوراک او څښاک ونشی
۸.دوا پاشی باید په باران او وریځ کی چی د اورښت احتمال وی ونشی
۹.دواپاشی باید سخت لمر کی ونشی،سهار وختی یا مازیګر ترسره شی
۱۰.دوا پاشی د باد په مخالف سمت ونشی
۱۱.ماشومان او حیوانات د دوا پاشی وخت کی د ساحی لرې ،یاده ساحه خلکو ته خطری معرفی شی ترڅو حیوانات ماشومان او لویان ورڅخه د درمل د نوعی په اساس څو ورځی د نبات او له حاصل څخه استفاده ونكړی.
۱۲.محلول شیدونکی باید د استعمال پس په اوبو پاک ووینځل شی
۱۳.پاتی او اضافی دوا او د دوا تش بوتل باید په مناسب ځای ۴۵-۵۰ سانتی په ژوروالی سره په ځمکه کی ښخ شی ترڅو ماشومان او حیوانات یې د خطر څخه وژغورل شی
۱۴.د دوا پاشی پس باید د کار جامی بدلی شی
۱۵. دوا شیندونکی
(Operator)
باید د دوا پاشی پس باید مخ،لاس او ټول بدن په صابون او اوبو ووینځل شی.
نور په بل ایمیل کې...
افاتو برخه د ځینو کرنیزو بوټو آفتونه:
*د غنمو افتونه:
¤د غنمو لښکری چنجیان:
S/N:
Muthimna separate
order:
lepidoptera
family:
nuctuideae
>کوربه بوټی:
غنم،جوار،ګنی،
اوربشی،جودر،نخود او بیلابیل واښه.
>شتون:
هند،پاکستان ،سریلانکا ،جاپان،کوریا،چین، ایران او کوربه بوټی.
>خساره:د لاروا مرحله کی رسوی د باران نه پس ډیره خساره اړوی کله چې له یوی کروندی تغذیه وکړی بلی ته مهاجرت کوی.د نبات له پاڼو تغذیه کوی او نبات داسی ښکاری ته به وایی چی څاروی پری څرول شوی وی لکه اسکلیټ.
>د ژوند مرحلې:
Egg>larva>pupa>adult
>کنترول:
1.dichlorovas
2.fenitrothion
3.quinolophos
¤د غنمو سپږۍ:
S/N:
Macrosiphum miscanthi
order:
hemiptera
family:
aphideae
>کوربه:غنم، اوربشی او ځینی واښه
>شتون:کوربه او هند
>خساره:
نیمپ او بالغه حشره یی اول له پاڼو او تازه برخو شیره څښی بیا وږی ته ځی چی دانه ګونجی او وړه تشکیل کیژی چې ۳۶% حاصل کموی کله چی موسم وریځ یا یخه هوا ولری خساره یې زیاته وی
>کنترول:
1.Dimethoate
2.monocrotophos
3.neem oil
¤د غنمو د تیغی مچ:
S/N:
Anthrigona nigavil
order:
deptera
family:
anthomydeae
>کوربه:غنم اوربشه،باجره او جوار.
>شتون:هند،پاکستان،او سعودی کی ډیر خور دی.
>خساره:
لاروا یی د تنی داخلی محتویاتو څخه استفاده کوی چی نموی نقطی پریکوی او نبات مری په هند کی یی خساره ۲۹-۳۰ سلنه ښودل شوی.
>کنترول:
1.cypermethrin
¤د غنمو ددانی پوستکی خوړونکی حشرات:
S/N:
Trogoderum granarium
order:
coleoptera
family:
dermestideae
>کوربه: غله جات او
Pulses
>شتون: ګودامونه او کوربه
>خساره: په نامساعدو شرایطو کی تر څلور کالو په استراحت پاتی کیدای شی
>کنترول:
۱. ګودامونه پاک وچ وی د آفت د لیدو په صورت کی باید ګودام په میتایل بروماید فوستاکسین او کلوروپکرین
Fumigation
شی.
*د شولو افتونه:
¤The rice ganhi bug
s/n:
Leptocrasia varicomes
order:
hemiptera
family:
coreideae
>کوربه: وریجی جوار باجره ځینی واښه
>شتون:هند،چین،جاپان،سریلانکا.استرلیا او جاپان.
>خساره:
Nymph & adult
یی د پاڼو شیره څکی چی د وږی شیره هم خوری او پوچ وږی پاتی کیژی لدی پس په سوریو فنګس حمله کوی او نصواری داغونه جوړوی
>پېژندل: بد بوی ځکه ورته
gandhi
وایی.
>د ژوند مرحلی:
nymph & adult
>کنترول:
۱.هرزه بوټو لری کول
۲.Nymph & adult
لپاره د
light trap
استعمال
۳.مقاوم ورایټی
۴.بیولوژیکی:
Coccinllidas beetle,mantis
۵.کیمیاوی:
1.Carbaryl
2.methyl parthion
¤Rice mealy bug:
S/N:
Riperzia oryzac
order:
hemiptera
family:
coccideae
>کوربه:
وریجی، کاوفی،سیتروس، کچالو او باجره
>شتون:
نړۍ،زیات هند،تایلند او بنګله دیش
>خساره:
نیمپ او اډولټ د پاڼی او ساقی شیره خوری چی اصلی ساقی ژیړ رنګ او غیر منظم کوی زیاته اخته کیدنه کی وږی نه تشکیل کیژی یا نبات مری.
>کنترول:
1.Diazinon
¤Rice grosshopper:
S/N:
Heiroglyphus banian
order:
orthoptera
family:
acridideae
کوربه:
وریجی ، جوار، باجره ګنی او بعضی واښه
>شتون:سریلانکا، هند پاکستان،مالیزیا او چین
>خساره:نیمپ او اډلټ زیاته خساره رسوی، د سختو بادو او بارانو په سر کی ظاهریژی اول له وښو بیا چی شولې وده وکړی ترې تغذیه کوی زیاته اخته کیدنه کی پاڼی خوری آن کله منځنی رګ هم خوری او حاصل کموی.
>کنترول:
۱.د بارانی موسم وړاندی د پولو او پټی ۱۰-۱۵ سانته اوبه کول.
۲.
د Hopper & adult
له منځه وړل.
۳.
Lindane
میتایل پارتیون او ملاتین.
*جوارو آفت:
¤د جوارو د تنی سوری کونکی چنجی
Stem borer
S/N:
Chilo partellus
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه:
جوار باجره ، ګنی
>شتون:
افغانستان څخه هند،پاکستان، سریلانکا او اندونیزیا
>خساره: د نبات تازه پاڼی خوری ځوان نبات وژنی او زوړ تنه سورې کوی او حاصل کموی
Catter pillar
له ریښی پرته ټول نبات ته زیان اړوی د تنی داخل خوری او
Dead-heart
یا ورستوالی منځته راوړی زیان په وچکالی کی رامنځته کیژی او د اخته نبات وده بطی او دانه نه جوړوی
>کنترول:
۱.تخم باید د نا اخته بوټو څخه راټول شی او اخته له منځه یوړل شی.
۲. د حاصل نه پس پاتی شونو ورکول
۳.کاملی حشری ته د
light trap
استعمال
۴.
Cypermethrin,deltamethrin,monocrotophos.
*د ګنیو افتونه:
¤د ګنیو د ساقی او پاڼی څیرونکی چنجی:
Sugarcane top borer:
S/N:
Scirophaga nivella
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه: ګنی او جوار
>شتون:
پاکستان ،هند چین جاپان او کوربه
>خساره:لمړنی لاروا پاڼی داغی کوی بیا
Midrib
ته ځی او د نبات پورته برخه وچوی
Dead-heart
کوی کله چی مابین تنه زیانمنه شی شاوخوا نورې وړی زرغونیژی او ګنی مخکی له وختو پخیژی او د جوس قند یې کم وی
>کنترول:
۱.کاملی حشری ته د
Light trap
۲.اخته شاخچی د ځمکی د سطحی سره قطع کول او له لمنځه وړل.
۳.مقاوم ورایټی
4.carbofuran or phorate granules
¤د ګنیو د ساقی سوری کونکی چنجی
Shoot borer:
S/N:
Chilo infuscatellus
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه:ګنی جوار باجره
>شتون:هند،جاپان او کوریا
>خساره:
Catter pillar
تنه سوری کوی تغذیه کوی مرکزی پاڼی وچیژی او سخته بدبوی او ورستوالی راولی د یو نه بل ته هجرت کوی له تنی تونل جوړوی چی له کبله حاصل او جوس کی کموالی راځی او د کیفیت خرابوالی.
>کنترول:
۱.رفع حاصل نه د باقی مانده او اخته برخو له منځه وړل.
۲.وختی کرنه او د خاوری تعقیمول.د
lindane 30kg/hectar
۳.د کرلو ۴۵ ورځی پس د
chloro pyrifos
استعمال.
۴. بیولوژی کنترول کی د
apenteles & mintum sp
استعمال.
*.د صنعتی نبات افتونه:
¤د پنبې پاڼه خوړونکی چنجی
leaf roller:
S/N:
Sylepta dreagota
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه: پنبه او بامیه
شتون: هند،پاکستان،چین افریقا او استرلیا
>خساره:
نوی لاروا له پاڼو تغذیه کوی او پاڼه تاوشکل کوی او پکی لاروا ځان پټوی د سختی اخته کیدنی په صورت کی پاڼی تویژی او کمی او وړی غوزی نیسی.
>کنترول:
۱.د کر مخکی ژوره قلبه.
۲.مقاومه ورایټی.
3.carbaryl,fenotrothion.
¤د پنبې سور چنجی:
Pink ioll worm:
S/N:
Pectinophora gossypilla
order:
lepidoptera
family:
gelechideae
>کوربه:
Malvaceae
او پنبه.
>شتون:
هند سریلانکا مصر پاکستان افریقا او کوربه.
>خساره:
لاروا د ګلانو بډونه ،ګلان او غوزې اخته کوی تازه اخته غوزی ځمکې ته پریوزی کله چې غوزې ته داخل شی سوری بندیژی او تخم او فایبری انساج خوری چی حاصل کمی او کیفی طور خرابوی.
>کنترول:
۱.اخته برخو له منځه وړل
۲.میتایل بروماید
Fumigat
۳.
Quinolophos & carbaryl
۴.بیولوژی:
د Abantales او
Bracon sp
۵.قرنطین کی څارنه.
¤د پنبی سپږۍ:Aphids
S/N:
Aphis gorsypii
order:
homoptera
family:
aphididae
>کوربه:پنبه نور صنعتی نباتات،توربانجان بامیه او سابه
>شتون: نړۍ او کوربه
>خساره:
نایمپ او اډالټ شیره خوری پاڼې تاویژی او نبات مری وچ موسم کی زیات نفوذ کوی ټیټه تودوخه،او باران سره چټک بادونه دغه افت کموی ځوان نبات ډیر حساس دی.
>کنترول:
۱.هرزه بوټی او مصابی برخی له منځه وړل.
۲.مقاومی ورایټی
۳.
Formothion,Imadachlopride
¤د پنبی ترپس:
S/N:
Thrips tabaci
order:
tysanuptera
family:
thripidae
کوربه:
پنبه،پیاز کدوان ،کچالو رومی او تمباکو
>شتون:
نړۍ او کوربه.
>خساره:لاروا او بالغه حشره دواړه زیان رسوی او کله چې شنه شی حمله کوی پری پاڼو ته زیان رسوی چې خپل رنګ د لاسه ورکوی او حتی غوزی سره بخن داغونه کوی.
>کنترول:
۱.د هرزه بوټو لمنځه وړل.
۲.
Metasystox,gusathion
¤د پنبی خالداره چنجی:
Spotted boll worm:
S/N:
Earias insulana &
E_vittella
order:
lepidoptera
family:
cymbidae
>کوربه: پنبه ، بامیه او
Malvaceae
>شتون:
نړۍ او کوربه
>خساره:
په لاروا کې اړوی او کله چې ګل ،غوټۍ او غوزې ښکاره شی لاروا ور څخه تغذیه کوی
Catter pillar
غوزی سوری کوی بیا سوری بندېژې او فنګس یې ورستوې وچوی یا تورچکه رنګ اختیاروی او کمزوری الیاف تولیدوی کوم چې په بازار کې ارزښت نلری.
>کنترول:
۱.افت ته فناګاه ورکونکی نبات ختمول.
۲.د رفع حاصل پس قلبه او د اخته برخو له منځه وړل.
۳.تخم له Granasone
سره معامله.
۴.که دا شیان کار ورنکړی بیا لاندی درمل د ګل نیولو مخکی یا وروسته استعمال شی.
_Quinolophos
_fenotrithion
_carbaryl.
ومن الله توفیق
لیکونکی:
مجاهد محمدخیل
+93785349822
Muhammadkhil@engineer.com
www.mujahid.ml
¤د غنمو لښکری چنجیان:
S/N:
Muthimna separate
order:
lepidoptera
family:
nuctuideae
>کوربه بوټی:
غنم،جوار،ګنی،
اوربشی،جودر،نخود او بیلابیل واښه.
>شتون:
هند،پاکستان ،سریلانکا ،جاپان،کوریا،چین، ایران او کوربه بوټی.
>خساره:د لاروا مرحله کی رسوی د باران نه پس ډیره خساره اړوی کله چې له یوی کروندی تغذیه وکړی بلی ته مهاجرت کوی.د نبات له پاڼو تغذیه کوی او نبات داسی ښکاری ته به وایی چی څاروی پری څرول شوی وی لکه اسکلیټ.
>د ژوند مرحلې:
Egg>larva>pupa>adult
>کنترول:
1.dichlorovas
2.fenitrothion
3.quinolophos
¤د غنمو سپږۍ:
S/N:
Macrosiphum miscanthi
order:
hemiptera
family:
aphideae
>کوربه:غنم، اوربشی او ځینی واښه
>شتون:کوربه او هند
>خساره:
نیمپ او بالغه حشره یی اول له پاڼو او تازه برخو شیره څښی بیا وږی ته ځی چی دانه ګونجی او وړه تشکیل کیژی چې ۳۶% حاصل کموی کله چی موسم وریځ یا یخه هوا ولری خساره یې زیاته وی
>کنترول:
1.Dimethoate
2.monocrotophos
3.neem oil
¤د غنمو د تیغی مچ:
S/N:
Anthrigona nigavil
order:
deptera
family:
anthomydeae
>کوربه:غنم اوربشه،باجره او جوار.
>شتون:هند،پاکستان،او سعودی کی ډیر خور دی.
>خساره:
لاروا یی د تنی داخلی محتویاتو څخه استفاده کوی چی نموی نقطی پریکوی او نبات مری په هند کی یی خساره ۲۹-۳۰ سلنه ښودل شوی.
>کنترول:
1.cypermethrin
¤د غنمو ددانی پوستکی خوړونکی حشرات:
S/N:
Trogoderum granarium
order:
coleoptera
family:
dermestideae
>کوربه: غله جات او
Pulses
>شتون: ګودامونه او کوربه
>خساره: په نامساعدو شرایطو کی تر څلور کالو په استراحت پاتی کیدای شی
>کنترول:
۱. ګودامونه پاک وچ وی د آفت د لیدو په صورت کی باید ګودام په میتایل بروماید فوستاکسین او کلوروپکرین
Fumigation
شی.
*د شولو افتونه:
¤The rice ganhi bug
s/n:
Leptocrasia varicomes
order:
hemiptera
family:
coreideae
>کوربه: وریجی جوار باجره ځینی واښه
>شتون:هند،چین،جاپان،سریلانکا.استرلیا او جاپان.
>خساره:
Nymph & adult
یی د پاڼو شیره څکی چی د وږی شیره هم خوری او پوچ وږی پاتی کیژی لدی پس په سوریو فنګس حمله کوی او نصواری داغونه جوړوی
>پېژندل: بد بوی ځکه ورته
gandhi
وایی.
>د ژوند مرحلی:
nymph & adult
>کنترول:
۱.هرزه بوټو لری کول
۲.Nymph & adult
لپاره د
light trap
استعمال
۳.مقاوم ورایټی
۴.بیولوژیکی:
Coccinllidas beetle,mantis
۵.کیمیاوی:
1.Carbaryl
2.methyl parthion
¤Rice mealy bug:
S/N:
Riperzia oryzac
order:
hemiptera
family:
coccideae
>کوربه:
وریجی، کاوفی،سیتروس، کچالو او باجره
>شتون:
نړۍ،زیات هند،تایلند او بنګله دیش
>خساره:
نیمپ او اډولټ د پاڼی او ساقی شیره خوری چی اصلی ساقی ژیړ رنګ او غیر منظم کوی زیاته اخته کیدنه کی وږی نه تشکیل کیژی یا نبات مری.
>کنترول:
1.Diazinon
¤Rice grosshopper:
S/N:
Heiroglyphus banian
order:
orthoptera
family:
acridideae
کوربه:
وریجی ، جوار، باجره ګنی او بعضی واښه
>شتون:سریلانکا، هند پاکستان،مالیزیا او چین
>خساره:نیمپ او اډلټ زیاته خساره رسوی، د سختو بادو او بارانو په سر کی ظاهریژی اول له وښو بیا چی شولې وده وکړی ترې تغذیه کوی زیاته اخته کیدنه کی پاڼی خوری آن کله منځنی رګ هم خوری او حاصل کموی.
>کنترول:
۱.د بارانی موسم وړاندی د پولو او پټی ۱۰-۱۵ سانته اوبه کول.
۲.
د Hopper & adult
له منځه وړل.
۳.
Lindane
میتایل پارتیون او ملاتین.
*جوارو آفت:
¤د جوارو د تنی سوری کونکی چنجی
Stem borer
S/N:
Chilo partellus
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه:
جوار باجره ، ګنی
>شتون:
افغانستان څخه هند،پاکستان، سریلانکا او اندونیزیا
>خساره: د نبات تازه پاڼی خوری ځوان نبات وژنی او زوړ تنه سورې کوی او حاصل کموی
Catter pillar
له ریښی پرته ټول نبات ته زیان اړوی د تنی داخل خوری او
Dead-heart
یا ورستوالی منځته راوړی زیان په وچکالی کی رامنځته کیژی او د اخته نبات وده بطی او دانه نه جوړوی
>کنترول:
۱.تخم باید د نا اخته بوټو څخه راټول شی او اخته له منځه یوړل شی.
۲. د حاصل نه پس پاتی شونو ورکول
۳.کاملی حشری ته د
light trap
استعمال
۴.
Cypermethrin,deltamethrin,monocrotophos.
*د ګنیو افتونه:
¤د ګنیو د ساقی او پاڼی څیرونکی چنجی:
Sugarcane top borer:
S/N:
Scirophaga nivella
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه: ګنی او جوار
>شتون:
پاکستان ،هند چین جاپان او کوربه
>خساره:لمړنی لاروا پاڼی داغی کوی بیا
Midrib
ته ځی او د نبات پورته برخه وچوی
Dead-heart
کوی کله چی مابین تنه زیانمنه شی شاوخوا نورې وړی زرغونیژی او ګنی مخکی له وختو پخیژی او د جوس قند یې کم وی
>کنترول:
۱.کاملی حشری ته د
Light trap
۲.اخته شاخچی د ځمکی د سطحی سره قطع کول او له لمنځه وړل.
۳.مقاوم ورایټی
4.carbofuran or phorate granules
¤د ګنیو د ساقی سوری کونکی چنجی
Shoot borer:
S/N:
Chilo infuscatellus
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه:ګنی جوار باجره
>شتون:هند،جاپان او کوریا
>خساره:
Catter pillar
تنه سوری کوی تغذیه کوی مرکزی پاڼی وچیژی او سخته بدبوی او ورستوالی راولی د یو نه بل ته هجرت کوی له تنی تونل جوړوی چی له کبله حاصل او جوس کی کموالی راځی او د کیفیت خرابوالی.
>کنترول:
۱.رفع حاصل نه د باقی مانده او اخته برخو له منځه وړل.
۲.وختی کرنه او د خاوری تعقیمول.د
lindane 30kg/hectar
۳.د کرلو ۴۵ ورځی پس د
chloro pyrifos
استعمال.
۴. بیولوژی کنترول کی د
apenteles & mintum sp
استعمال.
*.د صنعتی نبات افتونه:
¤د پنبې پاڼه خوړونکی چنجی
leaf roller:
S/N:
Sylepta dreagota
order:
lepidoptera
family:
pyralidideae
>کوربه: پنبه او بامیه
شتون: هند،پاکستان،چین افریقا او استرلیا
>خساره:
نوی لاروا له پاڼو تغذیه کوی او پاڼه تاوشکل کوی او پکی لاروا ځان پټوی د سختی اخته کیدنی په صورت کی پاڼی تویژی او کمی او وړی غوزی نیسی.
>کنترول:
۱.د کر مخکی ژوره قلبه.
۲.مقاومه ورایټی.
3.carbaryl,fenotrothion.
¤د پنبې سور چنجی:
Pink ioll worm:
S/N:
Pectinophora gossypilla
order:
lepidoptera
family:
gelechideae
>کوربه:
Malvaceae
او پنبه.
>شتون:
هند سریلانکا مصر پاکستان افریقا او کوربه.
>خساره:
لاروا د ګلانو بډونه ،ګلان او غوزې اخته کوی تازه اخته غوزی ځمکې ته پریوزی کله چې غوزې ته داخل شی سوری بندیژی او تخم او فایبری انساج خوری چی حاصل کمی او کیفی طور خرابوی.
>کنترول:
۱.اخته برخو له منځه وړل
۲.میتایل بروماید
Fumigat
۳.
Quinolophos & carbaryl
۴.بیولوژی:
د Abantales او
Bracon sp
۵.قرنطین کی څارنه.
¤د پنبی سپږۍ:Aphids
S/N:
Aphis gorsypii
order:
homoptera
family:
aphididae
>کوربه:پنبه نور صنعتی نباتات،توربانجان بامیه او سابه
>شتون: نړۍ او کوربه
>خساره:
نایمپ او اډالټ شیره خوری پاڼې تاویژی او نبات مری وچ موسم کی زیات نفوذ کوی ټیټه تودوخه،او باران سره چټک بادونه دغه افت کموی ځوان نبات ډیر حساس دی.
>کنترول:
۱.هرزه بوټی او مصابی برخی له منځه وړل.
۲.مقاومی ورایټی
۳.
Formothion,Imadachlopride
¤د پنبی ترپس:
S/N:
Thrips tabaci
order:
tysanuptera
family:
thripidae
کوربه:
پنبه،پیاز کدوان ،کچالو رومی او تمباکو
>شتون:
نړۍ او کوربه.
>خساره:لاروا او بالغه حشره دواړه زیان رسوی او کله چې شنه شی حمله کوی پری پاڼو ته زیان رسوی چې خپل رنګ د لاسه ورکوی او حتی غوزی سره بخن داغونه کوی.
>کنترول:
۱.د هرزه بوټو لمنځه وړل.
۲.
Metasystox,gusathion
¤د پنبی خالداره چنجی:
Spotted boll worm:
S/N:
Earias insulana &
E_vittella
order:
lepidoptera
family:
cymbidae
>کوربه: پنبه ، بامیه او
Malvaceae
>شتون:
نړۍ او کوربه
>خساره:
په لاروا کې اړوی او کله چې ګل ،غوټۍ او غوزې ښکاره شی لاروا ور څخه تغذیه کوی
Catter pillar
غوزی سوری کوی بیا سوری بندېژې او فنګس یې ورستوې وچوی یا تورچکه رنګ اختیاروی او کمزوری الیاف تولیدوی کوم چې په بازار کې ارزښت نلری.
>کنترول:
۱.افت ته فناګاه ورکونکی نبات ختمول.
۲.د رفع حاصل پس قلبه او د اخته برخو له منځه وړل.
۳.تخم له Granasone
سره معامله.
۴.که دا شیان کار ورنکړی بیا لاندی درمل د ګل نیولو مخکی یا وروسته استعمال شی.
_Quinolophos
_fenotrithion
_carbaryl.
ومن الله توفیق
لیکونکی:
مجاهد محمدخیل
+93785349822
Muhammadkhil@engineer.com
www.mujahid.ml
اشتراک در:
پستها (Atom)